Europese Rekenkamer benoemt ‘groene dilemma’ bij ontwikkeling van hernieuwbare offshore energie in Europa
De ontwikkeling van hernieuwbare offshore energie in Europa levert dubbelzinnige resultaten op, waarschuwt de Europese Rekenkamer (ERK) in een op 18 september gepubliceerd verslag. De auditors vrezen dat de uitbreiding van hernieuwbare offshore energie in Europa schade zal toebrengen aan het zeemilieu, zowel onder als boven de zeespiegel.
EU-maatregelen en -geld hebben bijgedragen aan de ontwikkeling van “blauwe energie” om de klimaat- en energiedoelstellingen van de EU te behalen. De EU zou echter weleens achter kunnen blijven bij haar ambities, zeggen de auditors van de Europese Rekenkamer in het verslag “Hernieuwbare offshore-energie in de EU — Ambitieuze plannen voor groei, maar duurzaamheid blijft een uitdaging”. Ook moet er veel meer worden gedaan om hernieuwbare offshore-energie sociaaleconomisch en ecologisch duurzaam te maken.
Blauwe energie moet aanzienlijk gaan bijdragen aan de groene doelstellingen van de EU. In 2020 stelde de Europese Commissie haar strategie vast om de duurzame ontwikkeling van hernieuwbare offshore-energie te steunen en het volledige potentieel ervan te benutten. Sinds 2007 heeft de EU 2,3 miljard euro beschikbaar gesteld voor technologieën voor hernieuwbare offshore-energie. Daarnaast heeft de Europese Investeringsbank 14,4 miljard euro aan leningen en investeringen in aandelen verstrekt.
De toename van hernieuwbare offshore-energie brengt zijn eigen “groene dilemma” met zich mee: deze vorm van energie is essentieel voor de groene transitie van de EU, maar de ontwikkeling ervan kan schadelijk zijn voor het zeemilieu. Hoewel de EU-strategie probeert om hernieuwbare offshore-energie af te stemmen op de biodiversiteit, heeft de Europese Commissie geen inschatting gemaakt van de mogelijke effecten op het milieu. Deze effecten kunnen onder andere bestaan uit de verplaatsing van soorten, en veranderingen in de structuur van populaties, in de beschikbaarheid van voedsel of in migratiepatronen. De auditors vrezen dat de uitbreiding van hernieuwbare offshore-energie in Europa schade zal toebrengen aan het zeemilieu, zowel onder als boven de zeespiegel.
“De Russische inval in Oekraïne heeft laten zien dat het van belang is dat de EU energieonafhankelijk is. Onze zeeën kunnen onderdeel van de oplossing zijn”, zegt Nikolaos Milionis, het ERK-lid dat de controle leidde. “Maar de blauwe revolutie van de EU mag niet ten koste van alles worden nagestreefd: hernieuwbare offshore-energie mag niet leiden tot grote sociale of milieuschade.”
Hernieuwbare offshore-energiebronnen bestaan zelden naast andere activiteiten. Met name conflicten met de visserij blijven grotendeels onopgelost en het verzet tegen hernieuwbare offshore-energie steekt vaak opnieuw de kop op bij de beoordeling van afzonderlijke projecten. Ook EU-landen die dezelfde wateren delen, plannen zelden gemeenschappelijke projecten. Dit betekent dat zij kansen laten liggen om de schaarse maritieme ruimte efficiënter te gebruiken. Daarnaast zijn de sociaaleconomische gevolgen van de ontwikkeling van hernieuwbare offshore-energie tot nu toe niet grondig genoeg bestudeerd.
Bezorgdheid over voorzieningszekerheid van kritieke grondstoffen
De auditors merken ook op dat risico’s voor de voorziening van kritieke grondstoffen de uitrol van hernieuwbare offshore-energie in Europa kunnen vertragen. Momenteel worden zulke materialen bijna volledig geleverd door China, dat ook een cruciale rol speelt bij de productie van permanente magneten voor windturbinegeneratoren. De afhankelijkheid van de EU van grondstoffen kan leiden tot knelpunten. De auditors uiten hun bezorgdheid over de voorzieningszekerheid in het licht van de huidige geopolitieke spanningen. Langdurige nationale vergunningsprocedures vormen een andere belemmering. Frankrijk heeft bijvoorbeeld een van de langste termijnen voor de goedkeuring van installaties voor offshorewindenergie, die kan oplopen tot elf jaar.
Desondanks heeft de EU ambitieuze streefcijfers voor de geïnstalleerde capaciteit vastgesteld: 61 GW in 2030 en 340 GW in 2050. Momenteel bedraagt de capaciteit slechts 16 GW. Er zal dus een snelle en grootschalige uitrol van installaties voor hernieuwbare offshore windenergie in EU-landen nodig zijn. Om dit te realiseren is veel ruimte op zee nodig en ongeveer 800 miljard euro, voornamelijk uit particuliere investeringen. Deze streefcijfers kunnen moeilijk haalbaar zijn, zeggen de auditors.
Achtergrond verslag
Dit verslag gaat over de vraag of hernieuwbare offshore energie in de EU op duurzame wijze wordt ontwikkeld. De auditors hebben de maatregelen van de Commissie ter ondersteuning van de offshore sector beoordeeld, alsook de bijdrage van de nationale plannen aan de verwezenlijking van de EU-brede streefcijfers en de vraag of EU-geld de ontwikkeling van hernieuwbare offshore-energie doeltreffend heeft gefinancierd. Zij hebben de rol van maritieme ruimtelijke planning onderzocht, met bijzondere aandacht voor het naast elkaar bestaan van verschillende zeegebruikers en de samenwerking tussen de lidstaten. Ook onderzochten de auditors hoe de lidstaten en de Commissie de sociale en milieugevolgen beoordeelden en aanpakten. De controle bestrijkt beleidsontwikkelingen in de periode voor en na de vaststelling van de EU-strategie voor hernieuwbare offshore-energie. Voor hun analyse van de door de EU gefinancierde projecten zijn projecten geselecteerd die tussen 2007 en 2022 waren gefinancierd.
Category: Windenergie
