Netbeheerders, bedrijven en huishoudens hebben minstens 25 miljard euro geïnvesteerd in de energietransitie in 2023
Nederland heeft in 2023 minstens 25 miljard euro geïnvesteerd in de verduurzaming van de energiehuishouding. Investeringen in wind op land waren in 2023 naar schatting 2,6 miljard euro en wind op zee 1,5 miljard euro. Dat blijkt uit de Investeringsmonitor Energietransitie 2023 van SEO Economisch Onderzoek. De investeringen ogen in lijn met wat nodig is om de energietransitie op gang te krijgen, maar de onzekerheden zijn nog te groot voor het trekken van definitieve conclusies.
Om klimaatneutraliteit in 20250 te behalen zal fors moeten worden geïnvesteerd. Maar wordt er in Nederland genoeg gedaan om de doelen voor de lange termijn te halen en wordt er in de juiste sectoren en technieken geïnvesteerd? Om die vraag te beantwoorden heeft SEO Economisch Onderzoek geïnventariseerd hoeveel investeringen er in 2023 zijn gedaan in de energietransitie. En gekeken in hoeverre dat voldoende is om een klimaatneutraal energiesysteem in 2050 te bereiken. Het verkennend onderzoek is uitgevoerd in opdracht van de Nederlandse Vereniging Duurzame Energie (NVDE), Invest-NL, Rabobank, Alliander en Gasunie.
Bedrijven hebben het meest geïnvesteerd
Uit het onderzoek blijkt dat er in 2023 minimaal 25 miljard euro aan investeringen is gedaan in verduurzaming. Bedrijven hebben minstens 14,3 miljard euro geïnvesteerd. Dit is gebaseerd op door de overheid gestimuleerde investeringen. Daarbij zijn zowel fiscale prikkels (EIA, MIA, VAMIL) als subsidies (SDE++, IPCEI) meegenomen. Ook investeringen in vergunde projecten voor wind op zee zijn meegeteld.
Netbeheerders hebben minstens 6,7 miljard euro geïnvesteerd. Dit is gebaseerd op de jaarverslagen over boekjaar 2023 van alle netbeheerders van elektriciteits- en gasnetten en de jaarverslagen van de drie grootste warmteleveranciers. Van dit bedrag is 85 procent bestemd voor het elektriciteitsnet. Huishoudens hebben samen minstens 3,9 miljard euro geïnvesteerd. Dit is gebaseerd op door de overheid gestimuleerde verduurzamingsmaatregelen via de ISDE, zoals de aanschaf van warmtepompen, zonneboilers, isolatie en aansluiting op het warmtenet, evenals particuliere investeringen in zonnepanelen op woningdaken.
Investeringen in wind
In 2023 hebben Nederlandse bedrijven en non-profitorganisaties naar schatting 2,6 miljard euro
geïnvesteerd op basis van de Stimulering Duurzame Energieproductie en Klimaattransitie (SDE++). Het grootste deel hiervan gaat naar het opwekken van hernieuwbare elektriciteit (1,7 miljard euro), waarvan 0,4 miljard in wind op land.
In 2023 zijn er geen vergunningen voor windparken verleend en daarmee is het investeringsbedrag nul euro. Door eerdere tenders te verdelen over de jaren van gunning tot (verwachte) ingebruikname van het windpark, schatten we de investeringen in 2023 op 1,5 miljard euro. Hierbij telt een tender voor 1.520 MW voor Hollandse Kust West kavels VI en VII uit 2022 — goed voor een totaal investeringsbedrag van 3,3 miljard euro — bijvoorbeeld mee voor 0,6 miljard euro per jaar tussen gunning in 2022 en verwachte ingebruikname in 2027.
Betere onderzoeksmethode nodig
Hoewel de investeringen in lijn lijken te liggen met wat nu nodig is om de energiedoelstellingen te behalen, benadrukt het rapport dat het nog onzeker is of deze investeringen voldoende zijn en of ze op de juiste plek terechtkomen. Op dit moment bestaat er namelijk geen integraal beeld van de aard en omvang van de investeringen die momenteel al gedaan worden. Ook is niet met zekerheid te zeggen wat de precieze investeringsopgave is.
NVDE-voorzitter Olof van der Gaag: “De sector duurzame energie heeft inmiddels een stevige economische betekenis; meer dan tien procent van onze nationale investeringen gaat erheen. Juist daarom is het cruciaal om een beter beeld te krijgen van de benodigde investeringen richting een klimaatneutraal Nederland in 2050.”
Tegelijk laat de studie zien dat de cijfers nog erg onzeker zijn en de methode verder verbeterd dient te worden. SEO heeft zich nu vooral gebaseerd op subsidie- en fiscale regelingen en die vertaald naar de onderliggende investeringen. Maar dit beeld is niet volledig. Bovendien wordt zo’n methode steeds minder dekkend wanneer duurzame investeringen ook zónder subsidie rendabel worden, bijvoorbeeld door het afbouwen van fossiele subsidies die nu nog voor oneerlijke concurrentie zorgen. Ook is het belangrijk om beter inzicht te krijgen of we wel investeren in de juiste sectoren en technieken. Hoewel er veel wordt geïnvesteerd in hernieuwbare elektriciteit, roept het rapport bijvoorbeeld de vraag op of er wel genoeg aandacht is voor andere cruciale ontwikkelingen, zoals de transitie van aardgas naar duurzame warmte. Tot slot is het onduidelijk of de huidige schattingen van de investeringsopgave volledig zijn.
De opdrachtgevers concluderen dat de sector duurzame energie inmiddels een stevige economische betekenis heeft. Daarom is een betrouwbaarder en meer gedetailleerde monitoring van de investeringsstromen belangrijk voor het lange-termijn succes van de energietransitie. Van der Gaag: “De makkelijke fase van de energietransitie is voorbij, met verduurzaming in de marges van ons energiesysteem. De komende jaren moeten we werken aan een ingrijpende systeemverandering, in de productie van energie, de infrastructuur en bij de energiegebruikers. De investeringen zullen daarom structureel omhoog moeten én op de juiste plekken moeten worden gedaan.“ Bron: NVDE Lees het volledige rapport hier.
Category: Windenergie
