ReefSystems: Innovatieve oplossingen ter verrijking van het onderwaterleven
Op het westelijke haventerrein van Amsterdam bevindt zich Prodock, een ‘broednest’ voor innoverende startups met één gedeelde factor: bijdragen aan de duurzaamheid. Zo ook ReefSystems. Deze startup was één van de genomineerden voor de Offshore Wind Innovation Challenge 2020.
Jesse de Bont en Max Dijkstra geven een rondleiding door de loods waar de beide partners in ReefSystems hard werken aan een drietal verschillende innovaties die allen biodiversiteit moeten stimuleren, in dit geval onderwater.
Alles begon met MOSES (Modular Sealife System), een multifunctioneel modulair kunstmatig rif systeem dat eenvoudig geïnstalleerd kan worden. Het idee kwam van Dijkstra. Hij vertelt: “Ik wilde objecten maken die er ook nog zijn nadat ik er niet meer was en al die tijd iets goed doen voor de natuur. Zo kwam ik op kunstmatige riffen.” Hij benaderde de Universiteit van Wageningen en werkte samen met een professor die in marien ecologie gespecialiseerd was aan zijn afstudeerproject. Deze voltooide hij in 2018. Na een paar jaar alleen aan de kar getrokken te hebben raakte hij in gesprek met jeugdvriend de Bont en besloten toen samen te gaan werken. Het MOSES-systeem werd op dat moment al voor het eerst getest aan de buitenkant van de Brouwersdam, waar door de introductie van de Haringvlietsluizen de biodiversiteit is afgenomen. Met het zakelijk inzicht van de Bont werden na een tijdje twee fondsen binnengehaald. Vanaf dat moment ging het snel.
Tekst gaat verder onder afbeelding
MOSES-systeem in Brouwersdam
Offshore Wind Innovation Challenge
Het MOSES-systeem was ook de aanleiding van Offshore Wind Innovators om contact op te nemen met de mannen en hen te interesseren om mee te doen aan de jaarlijkse Offshore Wind Innovation Challenge. Kon ReefSystems wellicht ook een biologisch afbreekbare variant bedenken, een die 25 jaar lang meekon, was de vraag. “We zijn meteen aan het brainstormen gegaan en hebben de applicatie ingediend”, vertelt Dijkstra. Daarbij kwamen ze steeds een stapje verder, om uiteindelijk in de finale te eindigen.
Het uiteindelijke ontwerp is een biologisch afbreekbaar blok dat op de zeebodem kan worden geplaatst in offshore windparken en een schelpdier rif creëert waar vissen en riffen veilig kunnen groeien en vermenigvuldigen. Ze hebben hiervoor met verschillende soorten materialen geëxperimenteerd om de blokken biologisch afbreekbaar te maken, zoals calciumhoudend tabby-beton, solanyl; een biologisch afbreekbare kunststof uit zetmeel van aardappelschillen, vlasvezels, manillatouw en kunstmatige schuurbescherming van zeewier. Terwijl het schelpdier rif groeit, verdwijnt het object langzaam. Wanneer het rif compleet is, is het door de mens gemaakte object volledig verdwenen.
“De hele ontwikkeling was leuk en leerzaam, we hebben ontzettend veel uitgezocht en nagedacht over hoe je dit systeem economisch mogelijk kan maken en welke obstakels hierbij te overwinnen zijn, zoals op het gebied van het installatieproces, efficiëntie, betaalbaarheid en lokaal opbouwen”, vult de Bont aan.
Op dit moment staat het project even stil. Dat vinden beiden mannen jammer maar ze staan klaar als er vraag ontstaat of als ze wellicht met de Rijke Noordzee een pilot kunnen doen. Het enige wat ze nodig hebben is budget. De gehele productie kunnen ze in-house uitvoeren. “Het is een lang en lastig traject,” zegt de Bont. “Er worden veel eisen gesteld. Gebruikers moeten overtuigd worden van de innovatie en dat het een veilige en biologische oplossing voor de stimulatie van biodiversiteit vormt. Als startup wil je natuurlijk dat alles een beetje snel gaat.”
SPECTER
SPECTER voor kaderwanden/dammen
Terwijl het biologisch afbreekbare rif vooralsnog ligt te wachten zijn Dijkstra en de Bont ondertussen druk bezig met hun andere innovaties. Zo hebben ze een soort stalen plantenbak (SPECTER) ontworpen die onder de waterlijn aan dam/kaderwanden bevestigd kan worden. Hierin worden inheemse planten in jute zakken gezet zodat de
wortels na een seizoen er doorheen groeien en vastzitten. Deze bakken dienen als schuilplek voor vissen en dat is dan weer goed voor de vismigratie. De innovatie sluit aan op de kaderrichtlijn waterdoelstellingen die vanuit de EU wordt gegeven op het gebied van waterkwaliteit en biodiversiteit. De innovatie wordt op vijf plekken getest en bij slagen is het een ideaal product voor waterschappen.
Eerste grootschalige commerciële project project met MOSES
Met het MOSES-systeem is ReefSystems ondertussen al goed aan de weg aan het timmeren. In Zeeland is het eerst geplaatste systeem een succes. Al binnen een jaar was het helemaal onder gegroeid. Toen de mannen in Prodock introkken werden ze door de Port of Amsterdam gevraagd of ze het ook in het Noordzeekanaal konden installeren. Ze hebben toen drie locaties uitgekozen. De rif blokken worden ondertussen ook in Panama (samen met Boskalis en andere partijen) en Kenia toegepast. Daar worden ze ingezet als substraat voor nieuw rif op plekken waar het oude rif vernietigd of beschadigd is geraakt.
Tekst gaat verder onder afbeelding
MOSES-systeem in Kenia
Daarnaast hebben ze deze zomer ook hun eerste commerciële opdracht voor het MOSES-systeem binnengehaald. Voor een combinatieproject van dijkversterking en biodiversiteitstimulatie gaat ReefSystems in de eerste week van november bij Lauwersoog aan de Waddenzee in opdracht van Heijmans en ingenieursbureau Arcadis 13 bouwwerken plaatsen die als kunstmatige riffen functioneren. Deze worden over een aantal kilometers verspreid en gedurende twee jaar gemonitord door onderzoekers van wee universiteiten. Dit moet uitwijzen wat het beste werkt en kost-effectief is, waarna er wordt besloten of het project wordt uitgebreid langs negen kilometer dijk. Het bedrijf is al druk bezig met de productie.
Grootschalige productie en testen bij Deltares
Testen bij Deltares
Dat grootschalige kan ReefSystems ondertussen ook aan. In augustus werd een nieuwe machine in gebruik genomen. Een mechanische engineer ontwierp een semiautomatische mal. Met de nieuwe aanwinst kan nu op grote schaal geproduceerd worden. Voorheen bleef dit beperkt tot vijf exemplaren per dag. De nieuwe machine en daarmee verhoogde productiecapaciteit zorgt er ook voor dat ze het product goedkoper kunnen aanbieden.
Ondertussen is ReefSystems ook bezig een nieuw verbindingssysteem te ontwikkelen. De Bont: “Nu lijmen we de constructies aan elkaar met marine epoxy. Met de nieuwe mallen introduceren we ook een nieuw verbindingssysteem. Door een bout-moer systeem te gebruiken kunnen we garanderen dat de verbindingen stormen kunnen weerstaan. De stabiliteit en kracht van onze constructies gaan we, in samenwerking met TU Delft, testen in de golfslag testfaciliteiten van Deltares.
Win-winsituatie
Eigenlijk zou het meer permanente MOSES-systeem net zo goed ingezet kunnen worden voor windparken, beamen beiden. Althans, als regelgeving niet langer zou dicteren dat de structuur samen met de windturbine na een x-aantal jaren verwijderd moet worden. “Als het kunstmatige rif de natuur ondersteunt in windparken, laat het dan staan. Haal je nu het rif weer weg dan vernietig je alles”, zegt Dijkstra. “Stimuleer om van windparken een multifunctionele aquacultuur te maken, waar zeewier, oesters en mosselen gekweekt kunnen worden en vissen worden aangetrokken. Dan krijg je een spill-over effect van kilometers om het windpark heen. Daar profiteert dan de visindustrie ook van.”
Door bovendien het systeem te koppelen aan een andere functie zoals bescherming tegen erosie aan de voet van een windturbine of op een onderzeese kabel of als ecologische add-on voor verankeringssystemen bij bijvoorbeeld zeewierproductie of drijvende zonneparken binnen windparken, dan ontstaat er voor iedereen een win-winsituatie.
Recycling
Ondanks dat de producten van Dijkstra en de Bont bijdragen aan opname van CO2, is het voor de mannen ook belangrijk om het productieproces zo CO2-neutraal mogelijk te maken. Zo werken ze vanaf het begin al met zoveel mogelijk gerecyclede materialen. Ook zijn ze met betonexperts bezig om de CO2 neutraliteit zo hoog mogelijk te maken door te werken met bio-cement. Dijkstra: “R&D is voor ons belangrijk, door te blijven innoveren kunnen we duurzaamheid hoog houden.”
De mannen beseffen dat ze met hun missie om producten te creëren die biodiversiteit stimuleren niet de gemakkelijkste weg hebben gekozen, want de natuur betaalt natuurlijk niet zelf. Maar ze zien gelukkig dat er wel steeds meer besef komt dat de mens ook profiteert van meer biodiversiteit en dat hier ondertussen ook noodzaak voor is. In combinatie met een andere functie als dijkversterking, golfbreker, verankering, erosiebescherming en zo voort is er, zoals eerder ook al genoemd bij windparken, uiteindelijk een win-winsituatie voor iedereen.
Tekst: Sabine Lankhorst
De Engelse versie van dit artikel verscheen in de september 2021-editie van Windpowernl
Category: Ecologie, Longreads, Windenergie
