Feestelijke opening Windplanblauw
Vandaag vond in Swifterbant de feestelijke opening plaats van Windplanblauw, het grootschalige windenergieproject in de noordwesthoek van Flevoland. Het windpark is merendeels in lokaal eigendom en is daarmee het windpark dat de meeste groene stroom in lokaal eigendom produceert in Nederland.
De opening werd in de ochtend voorafgegaan door een persmoment in het windpark met drie vertegenwoordigers van Windplanblauw. Windplanblauw is een gezamenlijk project van Vattenfall en SwifterwinT, waarin zich 170 ondernemers, bewoners en turbine-eigenaren uit de regio Swifterbant hebben verzameld. Het project bestaat uit 61 windturbines. SwifterwinT is eigenaar van 47 turbines in het park. Vattenfall is eigenaar van de overige turbines.
Meer dan helft windpark lokaal eigendom
Via de SwifterwinT-leden zijn inmiddels 470 mensen uit de regio Swifterbant financieel betrokken bij het park. Daarmee is Windplanblauw het windpark dat de meeste groene stroom in lokaal eigendom produceert in Nederland. Bovendien heeft Windplanblauw een gebiedsfonds opgericht, dat de komende 20 jaar zo’n 1,5 miljoen euro investeert in de versterking van het dorp. Het fonds wordt door een onafhankelijke stichting beheert en elke dorpskern krijgt zijn eigen deel, zo legt Hans Wichink, Directeur SwifterwinT uit.
Om alle landeigenaren en Vattenfall samen op 1 lijn te krijgen vergde veel tijd en energie. “Het is begonnen met wederzijdse wantrouwen, vertelt Hans Wichink. Voor veel landeigenaren betekende het project namelijk dat ze van eigenaarschap naar aandeelhouderschap gingen. Waar ze voorheen zelf konden beslissen wat ze deden met de verkoop van de stroom van hun eigen windturbine(s), is dit nu geregeld vanuit het collectief – een wens van de provincie. Ook praktisch gezien zijn er een aantal veranderingen. Zo gebruikten veel boeren met windturbines voorheen de opstelplaatsen als (tijdelijke) opslag voor oogst of andere zaken, zo legt Arend Heida uit. Hij had als lokale eigenaar voorheen 2 0,5 MW windturbines en maakt nu onderdeel uit van SwifterwinT. Maar beide partijen zijn blij met hoe de samenwerking is gegaan en nog gaat. Daar zijn ze allemaal best trots op.
(Lees ook het interview met windpionier Henk Kouwenhoven, Als projectdirecteur tijdens de ontwikkelingsfase van Windplanblauw heeft hij het hele voortraject meegemaakt. In een terugblik op zijn carrière vertelt hij hoe deze samenwerking verliep.)
Repowering – acht keer zoveel stroom
Windplanblauw is een repoweringproject, waarbij 74 turbines zijn vervangen door 61 nieuwe en krachtigere exemplaren. Daarvan staan 24 in het IJsselmeer. Vattenfall is eigenaar van 14 van deze windturbines. De combinatie van nearshore en onshore in 1 project is voor de Nederlandse situatie uniek. De windturbines in het water vervangen de turbines van Vattenfall’s windpark Irene Vorrink, dat jarenlang pal langs de dijk stond, en de turbines van drie regionale windverenigingen. De hoeveelheid elektriciteit die het park nu produceert, komt overeen met het verbruik van 1 miljoen Nederlanders. Dat is acht keer zoveel als in de oude situatie.
Op land is gekozen voor windturbines van de Deense windturbineleverancier Vestas. Het gaat hier om het type 37 EnVentus Vestas V162-5.6 MW met 213 en 209 meter tiphoogte. De windturbines in het water zijn afkomstig van General Electric en zijn van het type GE Cypress 5.5 MW met 202 meter tiphoogte. Samen hebben zij een opgesteld vermogen van 340 MW, waarvan 132 MW in het water.
De windturbines in het water zijn landturbines. Aannemer Ballast Nedam bedacht een unieke oplossing voor de plaatsing van deze landturbines op water, door de bovenbouw van de fundatieoplossing -die normaal gesproken op het land wordt toegepast- te combineren met de onderbouw van een maritieme oplossing. Dit zorgt voor een kofferdamconstructie bestaande uit 22 buispalen, verstevigd met schotten en opvulling van zand, die de basis vormt voor de betonnen turbinefundaties met uiteindelijk een doorsnee van 20 meter. Zo werd de benodigde stijfheid voor onshore windturbines gerealiseerd, zo legt Mathhew May, projectdirecteur bouw Vattenfall uit.
Ecologische maatregelen
In het nearshore deel van Windplanblauw werden ook ecologische maatregelen genomen. Omdat het een Natura-2000 gebied betreft moest er tijdens de bouw al aan strenge milieuregels gehouden worden. Daarnaast werden op de bodem van het meer ongeveer 200 rifballen verdeeld over twee locaties geplaatst. Dit zijn kunstmatige rifstructuren van een kleine meter hoog, in de vorm van een kerkklok. Ze zijn gemaakt van milieuvriendelijk pH-neutraal beton, en bieden een leefomgeving voor zeeorganismen. Bovendien is er over de lengte van 300 meter langs de oever een rustgebied voor de Fuut vrijgehouden. Ook vindt er een monitoringsprogramma plaats voor Aalscholvers.
Bouwen in het IJsselmeer – extra uitdagend
De bouw van de 24 turbines op het water zorgde voor flinke uitdagingen. “Soms leek het alsof Murphy (Murphy’s Law) op de dijk was gaan wonen”, vertelt Matthew May – projectleider Vattenfall. Standaard installatietechnieken voor windparken op zee zijn namelijk niet mogelijk in het ondiepe water van het IJsselmeer, waar de waterdiepte gemiddeld 4,5 meter is en de bodemgesteldheid per meter kon verschillen. Hans Wichink legt het uit als ‘bouwen op yoghurt’. Bovendien zijn de sluizen niet breed genoeg voor offshore schepen. Daarom moest voor het zware hijswerk gebruik worden gemaakt van een op maat gemaakte installatieopstelling bestaande uit gestabiliseerde drijvende pontons met een landkraan met 144 meter kraanboog aan dek. Elke ponton was klein genoeg om door de IJsselmeersluizen te passen en ondiep genoeg om niet aan de grond te lopen.
Ook slecht weer zorgde voor de nodige problemen. Voor het hijsen van de zware torendelen en turbinebladen mag het niet waaien. Ook de golfslag moet minimaal zijn. Helaas werd de installatie op het water in 2023 gehinderd door slecht weer. Een ongekend lange periode van sterke noordelijke winden in het voorjaar werd gevolgd door de meest stormachtige juli ooit gemeten. Afgelopen winter zorgde het slechte weer ervoor dat de werkzaamheden opnieuw moesten worden uitgesteld. De ongebruikelijk overvloedige regenval zorgde ervoor dat de sluizen moesten worden gesloten vanwege hoog water, waardoor de turbineonderdelen niet naar het bouwterrein konden komen. Bron: Vattenfall
Category: Onshore windparken, Windenergie
